Αν η Νοοτροπία μας αποτελεί τον τρόπο σκέψης μας και ο τρόπος που σκεφτόμαστε καθορίζει τη ζωή μας, τότε οι αντιλήψεις που έχουμε για τον εαυτό μας, μάς έχουν οδηγήσει με απόλυτη ακρίβεια στο σημείο που τώρα βρισκόμαστε.
Ο τρόπος που σκεφτόμαστε οτιδήποτε επηρεάζει τον τρόπο που κάνουμε οτιδήποτε.
Οι πιο ισχυρές πεποιθήσεις που έχουμε σχηματίσει, είναι αυτές που έχουμε για τον εαυτό μας. Σύμφωνα με την Αμερικανίδα καθηγήτρια Carol Dweck, η οποία κάνει έρευνα για πάνω από 30 χρόνια στον τρόπο σκέψης και πως αυτός επηρεάζει όλη τη ζωή μας, υπάρχουν δύο είδη Νοοτροπίας που μπορούμε να καλλιεργήσουμε και αυτά σχετίζονται με το τι πιστεύουμε σχετικά με τον εαυτό μας, τις ικανότητες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας.
Είναι η Σταθερή Νοοτροπία και η Νοοτροπία Ανάπτυξης.
Άτομα που υιοθετούν τη Σταθερή Νοοτροπία πιστεύουν ότι οι ικανότητές τους είναι σταθερά χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να αλλάξουν. Αυτά τα άτομα πιστεύουν ότι η ευφυΐα και τα ταλέντα τους είναι δεδομένα και δεν επεξεργάζονται τρόπους για να τα αναπτύξουν ή να τα βελτιώσουν. Επίσης, πιστεύουν ότι το ταλέντο και μόνο αρκεί για να οδηγήσει στην Επιτυχία και ότι μια συνεχή προσπάθεια δεν είναι απαραίτητη.
Αντιθέτως, άτομα που υιοθετούν τη Νοοτροπία Ανάπτυξης, έχουν μια υποβόσκουσα πεποίθηση ότι η γνώση τους μπορεί να καλλιεργηθεί, ότι η ευφυΐα τους μπορεί ν’ αναπτυχθεί κι ότι τα ταλέντα τους μπορούν να επεξεργαστούν και να βελτιωθούν μέσω του χρόνου, της εμπειρίας και της εξάσκησης.
Τα άτομα αυτά λειτουργούν ακριβώς σύμφωνα με τον τρόπο που σκέφτονται. Καθώς πιστεύουν ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν εξυπνότεροι, αντιλαμβάνονται ότι η προσπάθειά τους να γίνουν καλύτεροι έχει άμεση επίδραση στην Επιτυχία τους, οπότε επενδύουν χρόνο σε αυτό που θέλουν να βελτιωθούν με το αποτέλεσμα να τους δικαιώνει.
Η ποιότητα της Νοοτροπίας σου καθορίζει την ποιότητα της ζωής σου.
Σε πάρα πολλούς τομείς της ζωής μας φαίνεται η διαφορά που υπάρχει μεταξύ ατόμων που υιοθετούν μια Σταθερή Νοοτροπία και ατόμων που ακολουθούν μια Νοοτροπία Ανάπτυξης.
Σύμφωνα με την Dweck, όταν ένας μαθητής έχει Σταθερή Νοοτροπία, πιστεύει ότι γεννιέται με κάποιες βασικές ικανότητές, με κάποια συγκεκριμένη ευφυΐα και με κάποια ιδιαίτερα ταλέντα που του έχουν «δοθεί» σε μια ορισμένη ποσότητα που μένει πάντα ίδια.
Άτομα με Σταθερή Νοοτροπία επιθυμούν πάντοτε να φαίνονται έξυπνα, διότι πιστεύουν ότι έχουν γεννηθεί με ένα συγκεκριμένο επίπεδο εξυπνάδας, το οποίο δεν μπορεί να επεξεργαστεί. Αυτά τα άτομα νιώθουν μεγάλο φόβο και ανασφάλεια να φανούν «αφελείς» ή «χαζοί» μπροστά σε ανθρώπους, διότι πιστεύουν ότι, από τη στιγμή που άλλοι άνθρωποι τους θεωρήσουν «λιγότερο έξυπνους», δεν μπορούν να μεταβάλλουν το «παιχνίδι» υπέρ τους και να λυτρωθούν. Προσπαθούν να δώσουν μια απάντηση παριστάνοντας ότι τα γνωρίζουν όλα, για να καλύψουν το κενό της ανασφάλειας που προκύπτει από μια απάντηση του τύπου «δεν ξέρω» ή από τη σιωπή.
Ωστόσο, υιοθετώντας τη Νοοτροπία Ανάπτυξης, οι μαθητές πιστεύουν ότι οι ικανότητές και η ευφυΐα τους μπορεί να αναπτυχθεί μέσω προσπάθειας, μάθησης και επιμονής. Πιστεύουν ότι οι βασικές ικανότητες που τους έχουν «δοθεί» είναι απλώς το σημείο εκκίνησης του δυναμικού τους. Δεν πιστεύουν ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίδιοι, αλλά πιστεύουν στην ιδέα ότι όλοι μπορούν να γίνουν εξυπνότεροι, αν το θελήσουν και προσπαθήσουν.
Αυτή η οπτική τους δημιουργεί εκείνη την ιδιαίτερη έλξη για τη μάθηση και την απεριόριστη διάθεση για εξερεύνηση που κατείχαν όλοι οι σπουδαίοι άνθρωποι της ιστορίας, όπως ο Αϊνστάιν, ο Γκάντι, ο Ντα Βίντσι. Γι’ αυτούς η ζωή αποτελεί ένα συναρπαστικό «ταξίδι» με ατελείωτες ευκαιρίες ανάπτυξης και καινοτομίας.
Ένα άτομο που έχει Σταθερή Νοοτροπία θα θεωρήσει την αποτυχία του σε κάτι μόνιμη, ενώ άτομο με Νοοτροπία Ανάπτυξης θα «δει» την αποτυχία ως ευκαιρία να ωριμάσει, να μάθει ή ακόμα, αν απαιτείται, να αλλάξει πλήρως τη συμπεριφορά του.
Η Σταθερή Νοοτροπία οδηγεί τα άτομα που την ακολουθούν να θεωρήσουν μια κριτική που θα τους ασκηθεί ως κατά πρόσωπο επίθεση, ενώ άτομα με Νοοτροπία Ανάπτυξης θα την εκλάβουν ως ευκαιρία να βελτιωθούν και να αναπτύξουν νέα συστήματα συμπεριφοράς.
Το γεγονός ότι άτομα με Σταθερή Νοοτροπία πιστεύουν ότι το ταλέντο δεν επιδέχεται βελτίωσης, τους οδηγεί στο να αναζητούν τις πιο εύκολες επιλογές και να προσπαθούν τόσο όσο χρειάζεται για να επιβιώσουν.
Άλλωστε, αφού γι’ αυτούς είναι όλα δεδομένα, γιατί να μπουν στον κόπο να προσπαθήσουν;
Από την άλλη πλευρά, άτομα με Νοοτροπία Ανάπτυξης είναι πιθανότερο ν’ αναζητήσουν δυσκολότερες καταστάσεις και μέσα απ’ αυτές να εργαστούν σκληρά για να βελτιωθούν. Αυτός ο τρόπος σκέψης τους βοηθάει να μην σταματούν και να δημιουργούν λύσεις, όταν διάφορα εμπόδια «εισέρχονται» στην πορεία τους, σε αντίθεση με τα άτομα που έχουν Σταθερή Νοοτροπία και εγκαταλείπουν την προσπάθεια λόγω της πρώτης δυσκολίας, της πρώτης αποτυχίας και της απογοήτευσης.
Στα άτομα με Νοοτροπία Ανάπτυξης αρέσει να βλέπουν τους άλλους να πετυχαίνουν. Χαίρονται. Εμπνέονται. Γνωρίζουν ότι παρακινώντας τον κύκλο τους να γίνουν καλύτεροι, είναι πιθανότερο να γίνουν και αυτοί καλύτεροι. Άτομα με Σταθερή Νοοτροπία νιώθουν να απειλούνται από την επιτυχία των άλλων, διότι πιστεύουν ότι η επιτυχία των άλλων θα τους δημιουργήσει πίεση να κάνουν και οι ίδιοι κάτι για τη ζωή τους.
Όπως περιγράφει η Dweck, το πιο χρήσιμο στοιχείο που πρέπει να γνωρίζουμε γι’ αυτά τα δύο είδη Νοοτροπίας είναι ότι υπάρχουν και τα δύο σε ένα συνεχές και ότι εμείς επιλέγουμε ποιο είδος θ’ ακολουθήσουμε κάθε στιγμή.
Θα ξεπεράσω το εμπόδιο για να προχωρήσω μπροστά ή θα μείνω «κολλημένος» και απογοητευμένος;
Θα ρισκάρω την ευκαιρία να πετύχω κι ας αποτύχω; Ή θα μείνω όπως είμαι, γιατί φοβάμαι ν’ αποτύχω;
Είμαι πρόθυμος να βελτιωθώ σε αυτά που θέλω ή πιστεύω ότι δεν επιδέχομαι βελτίωσης;
Θα επιμείνω ν’ αντιμετωπίζω τις δυσκολίες ή θα θεωρήσω τον εαυτό μου αποτυχημένο και θα σταματήσω;
Θα δοκιμάσω νέα πράγματα ή θα μείνω σ’ αυτά που ξέρω;
Αν δεν είμαστε ικανοποιημένοι με την έως τώρα πορεία της ζωής μας, αυτό οφείλεται στον τρόπο που σκεφτόμαστε για τον εαυτό και τη ζωή μας. Η Νοοτροπία μας καθορίζει τα πάντα κι αν θέλουμε να υιοθετήσουμε μια Νοοτροπία Ανάπτυξης που θα μας ωθεί συνεχώς να γινόμαστε καλύτεροι, θα πρέπει συνειδητά να αλλάξουμε αυτά που σκεφτόμαστε.
«Χτίσε» μια Νοοτροπία Ανάπτυξης
Άνοιξε τους ορίζοντές σου. Αναγνώρισε και αποδέξου τις αδυναμίες σου. Θεώρησε τις δύσκολες καταστάσεις ως ευκαιρίες που σε ωριμάζουν και σε αναπτύσσουν. Ανακάλυψε τη μέθοδο με την οποία μαθαίνεις καλύτερα και χρησιμοποίησέ τη για να αποκτήσεις γνώσεις.
Θέσε προτεραιότητα στη συνεχή αναζήτηση για μάθηση παρά στη συνεχή αναζήτηση για αποδοχή. Εστίασε στη διαδικασία κι όχι στο αποτέλεσμα. Καλλιέργησε την έννοια του «σκοπού της ζωής σου». Επαίνεσε τον εαυτό σου και τους άλλους, όχι για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, αλλά για την προσπάθεια και τις πράξεις τους.
Κατανόησε ότι η ανάγκη για βελτίωση του εαυτού σου δε σημαίνει ότι είσαι ή ήσουν αποτυχημένος. Μάθε από τα λάθη σου και τα λάθη άλλων. Θέσε στόχους και να θυμάσαι ότι για κάτι πραγματικά καλό απαιτείται χρόνος και υπομονή.
Ο τρόπος σκέψης σου επηρεάζει απόλυτα τον τρόπο που θα καθοδηγήσεις τη ζωή σου.
Οπότε μένει ν’ αποφασίσεις…
Θα μείνεις στα ίδια…;
Ή θ’ αναπτύξεις τον εαυτό σου στο έπακρο;
Ενισχυτικά άρθρα:
#10yearchallenge – Άλλαξε κάτι εκτός απ’ τη μορφή σου;
Επιτυχία: Αποτέλεσμα Τύχης ή Σκληρής Δουλειάς;